The aim of this study is to decipher the sexist codes that construct the discourse of "women on the stage of history" as a narrative on a linguistic basis in social studies and history textbooks. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. The documents of this study are social studies books published between 2006-2022 and a series of high school history textbooks published between 1930-2022. The criterion sampling method was used in the study. Textbooks were scanned; texts (paragraphs and sentences) suitable for the determined criteria were determined and recorded. The data were analyzed using the discourse analysis method and the deconstruction approach of feminism, taking into accounts the determined categories and themes. It has been determined that the linguistic fiction of the textbooks, including misogyny and subalternity, is generally derived from the academic sources (secondary historical sources) that the authors make use of. It has been found that the discourse, which was articulated with national identity in the 1930s, in a high tone and articulated with national identity, especially for the women of the palace, where the misogyny theme was common, diverged from the national identity codes in the following years and continued to exist until today, although in a very low tone, indirectly and in a few books. Another finding obtained in this study is that even when women's roles and positions in history are being explained, women's own voices are not heard and they are represented by a masculine voice spoken on their behalf. Based on this and similar findings presented within the scope of the study, the language/discourse in social studies/history textbooks is structured with masculine codes that subordinate female subjects, suppress female subjectivity, silence female subjects by positioning the male as the superior/dominant subject by centered on the gender hierarchy and it was concluded that it was constructed in a structure that reproduces a male-dominated historical narrative. It is suggested that the works of historians, in which women's own voices are heard more, and who focus on history from a women's point of view, should be reflected in textbooks.

Keywords: Social studies textbooks, history textbooks, gender, Misogyny, Subaltern

Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler ve tarih ders kitaplarında “tarih sahnesinde kadınlar” söylemini dilsel zeminde bir anlatı olarak kurgulayan cinsiyetçi kodları deşifre etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Bu çalışmanın dokümanları 2006-2022 yılları arasında yayımlanmış sosyal bilgiler ve 1930-2022 yılları arasında yayımlanmış bir dizi lise tarih ders kitabıdır. Araştırmada ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Ders kitapları taranmış, belirlenen ölçütlere uygun metinler (paragraf ve cümleler) tespit edilerek kaydedilmiştir. Veriler belirlenen kategori ve temalar dikkate alınarak söylem analizi yöntemi ve feminizmin yapı sökümü yaklaşımı kullanılarak çözümlenmiştir. Ders kitaplarının misojini ve maduniyet içeren dilsel kurgusunun genellikle yazarların yararlandığı akademik kaynaklardan (ikincil tarihsel kaynaklar) kaynaklandığı tespit edilmiştir. Misojini temasının yaygın olduğu saray kadınları özelinde 1930’larda yüksek tonda ve milli kimlik ile eklemlenen söylem, ilerleyen yıllarda milli kimlik kodlarından ayrışmış ve oldukça düşük bir tonda, dolaylı ve az sayıda kitapta yer alsa da varlığını günümüze kadar sürdürdüğü bulgulanmıştır. Kadınların tarihteki rolleri ve konumları anlatılırken dahi kadınların kendi seslerinin duyulmadığı, eril bir ses tarafından onlar adına konuşularak temsil edildikleri bu çalışmada elde edilen bir diğer bulgudur. Bu ve çalışma kapsamında sunulan benzer bulgulardan yola çıkarak, sosyal bilgiler/tarih ders kitaplarındaki dilin/söylemin ağırlıklı olarak cinsiyet hiyerarşisi temelinde erkeği merkeze alarak üstün/egemen özne olarak konumlandırarak kadın özneleri kendine tabi kılan, kadın özneliğini bastıran, kadın özneleri sessizleştiren, eril kodlarla yapılandırılmış ve erkek egemen bir tarihsel anlatıyı yeniden üreten bir yapıda kurgulandığı sonucuna ulaşılmıştır. Kadınların kendi seslerinin daha çok duyulduğu, tarihi kadın özneleri merkeze alarak kadın bakış açısından ele alan tarihçilerin eserlerinin ders kitaplarına yansıtılması önerilmiştir.

Sosyal bilgiler ders kitapları, tarih ders kitapları, toplumsal cinsiyet, misojini, maduniyet